Projelerde Kullanılan Terimler Sözlüğü

Araçlar: Projenin yürütülmesi ve planlanan faaliyetlerin yapılması için gereken fiziksel ve fiziksel olmayan kaynakları, girdileri ifade eder.

Cinsiyet Eşitliği: Kadın ve erkekler arasındaki eşitliğin sosyal ve ekonomik altyapılardan, hizmetlerden ve kalkınmanın sağladığı imkânlardan yararlanma çerçevesinde geliştirilmesi çok önemlidir. Buradaki temel hedef; sağlık, eğitim, istihdam, ekonomik faaliyetler ve her seviyedeki karar alma mekanizmaları çerçevesinde, kadın ile erkekler arasındaki farklılıkların azaltılmasıdır. Tüm program ve projeler, kendi etki alanları içerisinde, cinsiyet farklılıklarının azaltılmasına, aktif olarak katkıda bulunmalıdır.

Değerlendirme: Bir projenin verimliliğinin, etkinliğinin, etkisinin, sürdürülebilirliğinin ve uygunluğunun, önceden tespit edilmiş hedefler çerçevesinde dönemsel olarak değerlendirilmesidir. Bir projenin geçmişi, hedefleri, sonuçları, faaliyetleri ve kullanılan araçları açısından, ileride alınacak kararlara yardımcı olmak üzere ders çıkarmak amacıyla gerçekleştirilen bağımsız bir incelemedir.

Değerlendirme Aşaması: Proje döngüsünün altıncı ve son aşaması olup proje, ortaya konulmuş olan hedefleri açısından incelenir ve buradan çıkarılan dersler, gelecekteki çalışmalara yardımcı olur.

Doğrulama Kaynakları: Göstergelerin kontrol edilmesi için gerekli bilgiyi sağlayacak dokümanlar, raporlar ve diğer kaynaklardır.

Etki Değerlendirmesi: projenin geniş çevresi üzerindeki etkisi ve daha geniş siyasi ve sektörel hedeflere katkısının değerlendirilmesidir. Projenin genel hedefiyle ilgili bir değerlendirme aşamasıdır.

Etkinlik Değerlendirmesi: Proje amacının gerçekleştirilmesine sonuçların yaptığı katkının ne olduğunun ve varsayımların projenin gerçekleştirilme- sini nasıl etkilediğinin değerlendirilmesidir.

Faaliyetler: Hedef seviyelerinde projenin beklenen sonuçlarına ulaşmak için yapılması gerekenlerdir.

Faaliyet Planı: Faaliyet planı, bir projenin faaliyetlerini birbirleri arasındaki bağlantılarını da belirleyecek şekilde mantıksal bir sıralama ile sunma yöntemidir.

Faydalanıcılar: Projenin uygulamasından herhangi bir şekilde faydalanacak olan kimselerdir (Bakınız: hedef gruplar ve nihai faydalanıcılar).

Finansman Aşaması: Proje döngüsünde, proje finansmanının onaylandığı dördüncü aşamadır.

Genel Hedef: Hedef gruplar için uzun vadeli faydaların ve diğer gruplar için genel anlamda faydaların neden önemli olduğunu açıklar. Genel hedef proje sonrasında ulaşılabilecek uzun dönemli hedefleri ifade etmektedir.

Hedef Ağacı: Sorun ağacında neden-sonuç ilişkisi ile ifade edilen olumsuz durumların araç-amaç ilişkisi ile olumlu olarak ifade edildiği sunum şeklidir.

Öncelikle Sorun Ağacı, İhtiyaç Analizi bunlara bağlı strateji belirlenir ve Projede Genel Amaç - Özel Amaç belirlenir.

Hedef Gruplar (Doğrudan Faydalanıcılar): Projenin doğrudan ve olumlu bir biçimde etkilediği grup ya da varlıklardır.

Hedefler Seviyesi: Hedef ağacından seçilen strateji kapsamında araç-amaç ilişkisi içerisinde hedef seviyeleri arasındaki bağlantıdır. Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı içerisinde hedef seviyeleri aşağıdan yukarıya faaliyetler-sonuçlar-proje amacı ve genel hedef seviyeleridir.

İzleme: Proje hedeflerine ulaşmak konusunda verimlilik ve etkililiği tespit etmeye yönelik yönetim- sel bir faaliyettir. Kaynak verimliliği kapsamında en az girdiyle en fazla faydayı sağlamak temel prensiptir. Bu anlamda izleme, uygulama süreci içinde beklenmeyen sonuçların ortaya çıkmasını kontrol altına almak ve projenin hedefleri doğrultusunda ilerlemesini sağlamak için önemli bir araçtır.

Mantıksal Çerçeve Matrisi: Bir projeye ilişkin müdahale mantığı, objektif göstergeler, doğrulama kaynakları ve varsayımların bir arada sunulduğu tablodur.

Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı: Paydaş, sorun, hedef ve strateji analizi sonucunda; seçilen proje stratejisi kapsamında mantıksal çerçeve matrisinin, faaliyet ve bütçesinin hazırlanmasını içeren; proje analiz, planlama ve uygulama aracıdır.

Mantıksal Çerçeve Matrisinde kanvasa önce Müdahale Mantığı,  daha sonra sol alttan başlanarak Göstergeler, Doğrulama Kaynakları, Varsayımlar ve Riskler yazılarak sağ üst tepeye çıkılır. 

Müdahale Mantığı: Projenin temelini oluşturan stratejidir. Mantıksal çerçevede bulunan “Hedefler Hiyerarşisinin” dört kademesinin her birinde yer verilen, projenin özet tarifidir.

Nihai Faydalanıcılar: Projenin amacına ulaşması ile projenin etkilerinden bir şekilde yararlanan grup ya da varlıklardır.

Objektif Olarak Doğrulanabilir Göstergeler: Mantıksal çerçeve matrisinde genel hedef, proje amacı ve sonuçlar düzeyindeki hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının değerlendirilmesinde kullanılacak olan ölçüm aracıdır. Uygun bir izleme sistemi için en temel araçlardır

Ön Değerlendirme: Planlaması yapılan, faaliyet planı ve bütçesi hazırlanan projenin; sürdürülebilirlik açısından teknik, finansal ve ekonomik, kadın-erkek eşitliği, sosyal, kurumsal, çevresel faktörleri dikkate alarak projenin tutarlılığının, bütünselliğinin, işlevselliğinin değerlendirildiği ve fon sağlayacak kuruluşa yönelik proje önerisinin yazıldığı aşamadır.

Önkoşullar: Proje faaliyetlerine başlamadan önce yerine getirilmesi gereken koşullardır.

Paydaş: Proje ile ilişkisi olabilecek herhangi bir birey, topluluk, birlik, kurum, kuruluş, örgüt veya firma paydaş olarak tanımlanmaktadır.

Paydaş Analizi: Önerilen projeden olumlu veya olumsuz yönde etkilenebilecek tüm paydaş gruplarının tespit edilmesini, bu grupların ilgi alanlarının, sorunlarının, potansiyellerinin ve diğer özelliklerinin belirlenmesini ve analizini içermektedir. Bu analizin sonuçları daha sonra proje tasarımına yansıtılır.

Program: Ortak bir genel hedefi olan projeler serisidir.

Proje: Belirli bir süre içinde, belirli bir bütçe ile net olarak tanımlanan hedeflere ulaşmaya yönelik olarak planlanan faaliyetler bütünüdür.

Proje Amacı: Projenin gerçekleşmesi ile ulaşılmak istenen özel amacı ifade etmektedir. Bu özel amacın projeden daha uzun ömürlü, yani sürdürülebilir olması beklenmektedir. Proje amacı ana soruna hitap etmeli ve hedef kitle(ler) için sürdürülebilir faydalar olarak tanımlanmalıdır.

Proje Döngüsü: Bir proje fikrinin ortaya çıkmasından projenin tamamlanmasına kadar geçen süre içerisindeki tüm aşamaları kapsamaktadır. Bu aşamalar kurumdan kuruma değişmekler birlikte genellikle; proje fikrinin belirlenmesi-fikrin analizi-ön değerlendirme-finansman-uygulama ve değerlendirme olarak adlandırılan 6 aşamadan oluşur.

Proje Döngüsü Yönetimi: Mantıksal çerçeve yaklaşımı ile bütünsel yaklaşım temeline dayanan ve proje ile programların hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde kullanılan bir yöntemdir.

Proje Fikrinin Analizi: Projenin teknik ve uygulama açısından detaylı olarak tasarlandığı ve çeşitli kriterlere göre proje kapsamının belirlenerek, planlamasının yapıldığı ve faaliyet planı ile bütçesinin hazırlandığı aşamadır. Bu aşamada projenin yapıla- bilirliği konusunda taraflarca çeşitli analizler yapılır.

Proje Fikrini Belirleme: Projeye ilişkin fikirlerin ortaya konduğu ve tasarlandığı ilk hareket noktasıdır. Yani, sorunun ortaya bir değişim ihtiyacıyla çıktığı ve bunun bir fikir olarak doğduğu aşamadır.

Proje Teklifi: Bir kuruluşun hibe desteği ya da başka türden destekleri almak amacıyla desteği sağlayacak kuruluş için hazırladığı teklif.

Riskler: Projenin başarısı açısından önemli dışsal faktörlerdir.

Sonuçlar: Gerçekleştirilen faaliyetlerin “ürünleri”dir. Proje hedefine, sonuçların bir araya gelmesiyle ulaşılır ki bu, hedef kitleler için sürdürülebilir faydaları da beraberinde getirir.

Sorun Ağacı: Mevcut olumsuz bir durumu neden-sonuç ilişkileri ile ortaya koyan bir analiz ve sunuş tekniğidir.

Sorun Analizi: Mevcut olumsuz durumu, sorunun tüm paydaşları ile neden-sonuç ilişkisi içerisinde ortaya konulabilmesini sağlayan yapısal bir incelemedir.

Strateji Analizi: Hedeflere ulaşmakta kullanılabilecek olan alternatif yöntemlerin değerlendirilmesi ve proje kapsamında müdahale edilecek alanının seçilmesidir.

Sürdürülebilirlik: Projenin hedef gruplar için yarattığı faydanın dış destek sona erdikten sonra da devam etmesidir. Projede sürdürülebilirlik açıklanırken, kurumsal sürdürülebilirlik, mali (ekonomik) sürdürülebilirlik, politik sürdürülebilirlik, çevresel sürdürülebilirlik olmak üzere 4 başlıkta ele alınmalıdır.

ToR Hazırlama: Terms of Reference yani Proje başvuru şartları hazırlamak için kullanılan bir teknik kelime olup, özellikle yönetim otoriteleri için önem arz etmektedir. 

Uygulama Aşaması: Projede öngörülen faaliyetlerin hayata geçirildiği ve uygulamaların izlendiği aşamadır. Finansal, fiziksel ve insan kaynakları harekete geçirilerek, hizmet, mal veya iş sözleşmeleri yapılır ve planlanan faaliyetler gerçekleştirilir. Yönetimi tarafından alınarak uygulamaya devam edilir.

Uygunluk: Proje genel hedeflerinin, projenin esas olarak hitap ettiği varsayılan hedef kitlenin ve faydalananların gerçek sorunlarına, ihtiyaçlarına, önceliklerine ve projenin gerçekleştirildiği fiziksel ve siyasi çevreye uygunluğudur.

Uygunluk Değerlendirmesi: Mevcut durum-proje kurgusunun hedef grupların kendisine, gerçek ihtiyaç ve sorunlarına uygun olarak yapılıp yapılmadığı, proje hedeflerinin çözülmesi gereken sorunlara ve içinde bulunulan fiziksel ve politik koşulara uygunluğunun değerlendirilmesidir.

Varsayımlar: Projenin başarısını etkileyebilecek olan ancak proje yöneticisinin kontrolü dahilinde olmayan dış unsurlardır. Varsayımlar, Mantıksal Çerçeve Matrisinin dördüncü sütununu oluşturmakta olup, risklerin olumlu ifadesidir.

Verimlilik Değerlendirmesi: Proje uygulamasında gerçekleştirilen faaliyetlerin nitelik, nicelik ve zaman açısından nasıl sonuçlara dönüştürüldüğü, benzer sonuçların daha az maliyetle yapılıp yapılamayacağı veya aynı sonuçları elde etmenin daha uygun yollarının olup olmadığının değerlendirilmesidir.

 

Mantıksal Çerçeve, her bir Programı için hazırlanan başvuru formları arasında yer alan formata uygun olarak doldurulmalıdır. Hazırlanacak belgenin uzunluğu konusunda bir kısıtlama bulunmamaktadır. Mantıksal Çerçevenin ilk olarak hazırlanması tavsiye edilir. Projelerinizi hazırlamadan önce Proje Döngüsü Yönetimi Eğitimi almanız önerilir.